Klinik resimler

Bir annenin çocuğun doğumunun ardından içine girebileceği ruh halleri öncelikle üç ayrı kategoriye ayrılır: Postpartal ruhsal çöküntü (baby-blues), peripartal depresyon, korku ve zorunluluk duyma rahatsızlığı ve peripartal psikoz. Bu kategoriler birbirlerinden keskin sınırlarla ayrılmamakla birlikte, çoğu zaman iç içe girerler.

Peripartal depresyon / peripartal korku ve saplantı

Bu hastalık türleri hamileliğin her döneminde ve doğumdan sonraki ilk iki yıl içinde, fakat çoğunlukla ilk haftalarda orataya çıkabilirler. Burada hafif uyum güçlüklerinden ağır intihar biçimlerine varan geçişler mümkündür. Bu tür bir gelişme çoğu zaman farkedilemez. Bütün annelerin yaklaşık yüzde 10’u ilâ 20’si bu sorunla karşı karşıya kalmaktadır.
Karakteristik belirtilerden bazıları şunlardır:

yorgunluk, bitkinlik ve enerji yetersizliği
üzüntü, sık sık ağlama
suçluluk duygusu
ruhsal boşluk duygusu
genel ilgisizlik, cinsel isteksizlik
çocuğa karşı duyulan çelişkili duygular
konsantrasyon, iştah, uyku bozuklukları
baş ağrısı, baş dönmesi, kalp rahatsızlıkları, başka psikosomatik rahatsızlıklar
korkular, aşırı tepki verme, paniğe kapılma, saplantılar (tekrar tekrar ortaya çıkan, gerçekleştirilmeyen yıkıcı düşünce ve resimler)
intihar düşünceleri

Peripartal korku halleri bağımsız bir kategori olarak ele alınır, çünkü korkular ön plandadır ve mutlak olmamakla birlikte, depresif semptomlar bulunabilr. Peripartal korku hastalıkları ağır ve daima tekerrür eden korku veya panik duyguları içerir. Korkular ya da endişeler belirsiz olabilir, genel olarak yaşamla veya dünyayla ilişkili olabilir ya da belirli durumlarda ortaya çıkabilir. Tipik korku ve endişeler bebeğin durumuyla ilgilidir. Peripartal korku rahatsızlıkları (aşırı korku nöbetleri) ve peripartal saplantılar (sürekli ve zorunlu olarak tekerrür eden korku dolu düşünceler, tasavvurlar, resimler), peripartal korku tepkilerinin ağır biçimleridir.

Peripartal psikoz

Peripartal psikoz bazen hamilelik döneminde, ancak çoğunlukla doğumdan sonraki ilk iki hafta içinde oluşur. Bir depresyon sonucunda gelişebilir. Peripartal krizin en ağır biçimi olup, 1000 anneden biri ilâ üçünde görülür.
Olası belirtiler:

Büyük bir dürtü artışı, motorik huzursuzluk (manik faz)
Dürtüsüzlük, hareketsizlik ve ilgisizlik (depresif faz)
Aşırı korku halleri
Karışıklık, çılgınca tasavvurlar, halüsinasyonlar

Üretken olmayan çeşitli faaliyetlerde kendini gösteren aşırı dürtü, annenin ruh halinin üst düzeyde bulunduğu anlamına gelmez. Halüsinasyon ve çılgınca tasavvurlarda ise kadın sesler duyar, gerçekte var olmayan insanlar, hayvanlar ve nesneler görür ya da dini özellik taşıyan çılgınca tasavvurlar geliştirir. Söz konusu kadın için bu fenomenler gerçek hale gelir.

Postpartal ruhsal çöküntü

Postpartal ruhsal çöküntü ya da Baby-Blues (Amerika’da kullanılan uzmanlık terimi) doğumdan sonraki ilk 14 gün içinde ortaya çıkan kısa süreli derin bir ruhsal çöküntü anlamına gelir. Annelerin yaklaşık yüzde 50-80’i bu durumla karşı karşıya kalır. Genellikle 3. ve 5. günler arasında kendini gösterir ve birkaç saat sürdüğü gibi, en fazla birkaç gün de sürebilir. Bu çöküntünün karakteristik belirtileri şunlardır:

yorgunluk, bitkinlik ve enerji yetersizliği
aşırı hassasiyet ve ruh halinde dalgalanmalar
üzüntü ve sık sık ağlama
uykusuzluk ve huzursuzluk
konsantrasyon, iştah, uyku bozuklukları
korku ve aşırı tepki

Baby-Blues olgusunda zamansal olarak sınırlı ve sıkça ortaya çıkan bir durum söz konusu olduğundan, bedensel, hormonal ve ruhsal değişimin tedavi edilmesi gereken bir sonucu olarak görülmez. Baby-Blues’un olağan bir durum olarak değerlendirilmesi, tamamen önemsiz olarak kabul edilmesine yol açmamalıdır. Kötü ruh halinin beklenenden (iki haftadan) daha uzun sürmesi, depresyonun ilk belirtisi olabilir.